Sinemacı politik olamaz mı?

0 95

Erkan Oğur’un İbrahin Kalın’ın türkü icraına eşlik etmesiyle gündeme gelen mevzu, sanatkarın politikler karşısındaki hali idi. Malumunuz üzere Erkan Oğur toplumsal medyada linç edildi ve geri adım manasına gelecek bahtsız bir açıklama yaptı. Maalesef icra edilen sanatın niteliği gündeme gelmedi. Bu durumu sinema oyuncularının ve meşhur direktörlerin hallerinde da görüyoruz. Yapılan sinemalarda, gündeme dair yorumlarda siyasi tutum ortaya koymanın sonucu, hangi siyasi bloğa dayanak olduğunuza nazaran değişiyor. Halbuki önemli olan üslup. Çünkü sanatkarın politik olmaması üzere bir durum kelam konusu olamaz.

SİNEMA ÖZÜ İTİBARİYLE POLİTİKTİR

Sinema tarihinin dönüm noktaları politik sorunlarla irtibatlıdır. Ve her sinema kuramı, akımı ya da yaklaşımı da politik tandanslarla yola koyulur. Vertov’un Kameralı Adam’ı, Bunuel’in Bir Endülüs Köpeği sineması, Ayzeştayn’ın Potemkin Zırhlısı ve periyodundan beri değerli sinemaların tamamının politik hali olduğu aşikar. Bunda bir beis yok, olamaz, olmamalı. Sinema ve sanat özü itibariyle politiktir. Fekat üslup, politik tavırları birbirinden ayırıyor. Yani önemli olan ne söylediğiniz değil, nasıl söylediğinizdir.

Nuri Bilge Ceylan’ın sineması da politiktir, Zeki Demirkubuz’un da… Tarantino da politik halde bulunmuştur, Angelopoulos da… İran Sineması da politiktir, Bollywood da… En ufak kelam söyleyecek olan her sinema siyaset içerir. Birbirinden ayrıldığı nokta üslubudur. Politik tutumunu nasıl ortaya koyduğudur. Sinema lisanının inceliklerini kullanarak sinema yapan İranlı direktörler daima rejim eleştirisi yapar. Kiarüstemi de Makhmalbaf da politik hal ortaya koymuştur. Farhadi’nin sinemalarının tamamı İran’daki toplumsal yapıyı, adalet düzeneğini ve rejimi eleştirmiştir. Fakat çok sade, ironik ve sahibi bir biçimde yapmıştır.

Abbas Kiarüstemi

KİARÜSTEMİ’NİN UNUTULMAZ SANSÜR KARŞILIĞI

Abbas Kiarüstemi vefat etmeden evvel Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nde konukken kendisine yöneltilen sansür sorusuna “Ben, sineması makaslanıp da sonra bunun mağdur edebiyatını yaparak ünlenen direktörlerden değilim. Bu üslup hesaplarla sinema yapanlar mı otorite yoksa iktidarın kendi mi otorite bunlar konuşulmalı” karşılığını verdiğinde aslında çok şey anlatmıştı.

Yılmaz Güney, Cannes’da ödül alırken sol yumruğunu havaya kaldırdığında politik ileti vermiştir. Nuri Bilge Ceylan yıllar sonra Cannes’da ödül alırken birebir hareketi yaptığında da bir hal ortaya koymuştur. Fakat Ceylan’ı hiçbir vakit hamasetin ve propagandist sinema lisanının içinde görmedik.

Bir sinema, kaba politik lisandan uzak olduğu surece hürmet görür. Didaktizm ve açık manipülasyon yapan sinema politik hal ortaya koymaktan öte propaganda materyaline dönüşür. Ülkemizde yapılan politik sinemaların bir kısmında da bu kaba propagandist lisan kendini gösterir.

SORUN SİYASET DEĞİL!

Öbür taraftan Türkiye’de sinemacının politik halini ortaya koyup koyamayacağını belirleyen şeylerden biri de ‘hangi taraf’ sorusuna verdiği yanıttır. Recep Tayyip Erdoğan’ı ya da muhafazakar bir siyasiyi desteklersen muhakkak eleştirilirsin. Toplumsal medyada linç edilmen işten bile değildir. Buna karşılık Kemal Kılıçdaroğlu’nu yahut Ekrem İmamoğlu’nu desteklemek esasen sanatçılığın şanındandır. Bırakın eleştirilmeyi, takdir görürsün. İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimlerindeki “her şey çok hoş olacak” etiketini paylaşarak halini ortaya koyanların büyük kısmının sanatçı olması da bunun göstergesiydi. Meğer 15 Temmuz’da bile darbe teşebbüsünün karşısında, Erdoğan’ın yanında olduğunu söyleyen her sanatçı yandaş olmakla suçlandı. Ve bu tutum hiç değişmedi, değişmiyor.

HOLLYWOOD’UN KIRMIZI ÇİZGİSİ

Dünyada durum bizden biraz daha farklı şüphesiz. Örneğin ABD’de her seçim devri, Cumhuriyetçi ya da Demokrat, sanatkarlar hallerini ortaya koyup destekledikleri lider adayını açıklar. Elbette karşılıklı tenkitler olur fakat ülkemizdeki üzere bir çelişki oluşmaz. Hollywood, aktüel siyasi kamplaşmalarla sistemini bozacak bir sistem olmadığı için çok şey değişmez. Holokost üzere mevzularda genel kanıya muhalif görüş beyan etmezseniz nefes almaya devam edersiniz.

METOT TEMELE MUKADDEMDİR

Siyasi görüşü olmayan kimse olamayacağı üzere bir politik tutum ortaya koymayan eser de olamaz. Zira her sanat yapıtı biraz da sanatçıyı anlatır. Burada önemli olan lisandır. Yani yapıtın üslubu… Kaba lisan, propagandist yaklaşım ve manipülatif niyet yapıtın saygınlığını azaltır. İşte bu biçim üretimler eleştirilebilir. Sanatın inceliğini kullanamayan şahısların yapıtlarındaki siyasi niyet kendini aşikâr eder. Bütün problem metodun temele mukaddem olmasındadır.

Kaynak: Yeni Şafak

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.