Son dakika haberler: Maske takma mecburiliği ne vakit kalkar? Eski günler geri dönüyor!

Son dakika haberine nazaran, Türkiye’de 29 Nisan akşamı başlayan tam kapanma periyodu geçen pazartesi prestijiyle sona erdi. Kısıtlamaların bir kısmı hafifletilerek “kademeli normalleşme” ismi verilen periyoda geçildi.

Sağlık Bakanlığı da evvelki gün 8-14 Mayıs haftasına ilişkin 100 bin bireye düşen haftalık hadise tablosunu yayımladı. Vilayetlerdeki tam kapanma öncesi ve kapanma periyodu hadise durumunu gözler önüne seren son datalar dikkat çekiyor.

Verilere nazaran, 24-30 Nisan haftasında Türkiye’deki 50 ilin haftalık hadise sayısı binin üzerinde seyrederken, 17 günlük kapanma periyodunu de içine alan 8-14 Mayıs haftasında yalnızca 20 ilin haftalık olay sayısı 1000 bandını aştı.

61 vilayette ise haftalık hadise sayısı 1000’in altında gerçekleşti. 24-30 Nisan periyodunda İstanbul’da, 100 bin şahsa düşen haftalık olay sayısı 532.02 şahsa, haftalık hadise sayısı ise 82 bin 263 olarak kayıtlara geçmişti.

17 günlük tam kapanmanın akabinde haftalık hadise sayısı 28 bin 572’ye düşerken, 100 bin bireye düşen haftalık olay sayısı ise 184.78 şahsa geriledi. 24-30 Nisan haftasında İstanbul’un toplam olay içindeki hissesi yüzde 32.45 iken bu oran 8-14 Mayıs haftasında 29.74’e geriledi.

MASKE MECBURİLİĞİ NE VAKİT KALKAR?

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Savaşçı, DHA’ya yaptığı değerlendirmede, şu anda koronavirüse karşı aşının en büyük silah olduğunu söyledi.

Doç. Dr. Savaşçı, “Koronavirüste dünya savaşını kazandıracak olan nokta da bizim için aşı üzere görünüyor. Amerika’da ikinci dozu tamamlanan insan sayısı yüzde 38 oldu, ülkemizde şu anda yüzde 14 boyutunda. Amerika, bilhassa çok kalabalık yerler dışında maskeyi takma zorunluluğunu da ortadan kaldırdı.

Bizde de toplumun yüzde 70’e yakını immunize hale gelirse bu hem hastalığı geçirme manasında hem de toplumun yarısını aşılayabilirsek bu yaz sonunda olabilecek bir gerçeklik, bizim de aslına sonbaharda hem hadise sayılarımız çok düşük kalacaktır hem de birçok alanda maske zaruriliği kalkmış olacak. Okullarımız açılacak, kafeler, cümbüş bölümü, sinemalar, tiyatrolar, özlediğimiz her şeye geri dönüş yapabileceğiz üzere duruyor” dedi.

‘TEMMUZ, AĞUSTOS ÜZERE ÖNEMLİ DÜŞÜŞLER YAKALAYABİLİRİZ’

Doç. Dr. Savaşçı, aşı suratının artırılması gerektiğini vurgulayarak, “Dünyada şu anda 10’uncu sıradayız; ancak nüfusa nazaran aşılama oranında ne yazık ki biraz teminde düşünce yaşadığımız için hem de ramazanın tesiri ile 48’inci sırada kaldık. İsrail’de günlük olay sayısı 8’e kadar düştü. mRNA aşısı yaptılar, rastgele bir yan tesir de oluşmadı. Halkımızda biraz çekinceler var.

Bazı medya kuruluşları, toplumsal medyada hem aşıyı hem de tedavileri olumsuz etkileyecek açıklamalar var. Münasebetiyle çok tartışmalara girmeden aşıyı kesinlikle yaptırmaları gerekiyor. Dünyada aşının tesiri ile virüs yayılımı azalıyor. Bunun tesiri ülkemizde de görünüyor. Biz hadiselerde 10 binler düzeyindeyiz. Tahminen günlük 1-2 bin artışlar olabilir; fakat önemli dalgalanmalar beklemiyoruz. Aşılanmayı artırırsak temmuz, ağustos üzere hadiselerde önemli düşüşler yakalayabiliriz. Muhtemelen bizim sonbaharda günlük olay sayılarımız tahminen 500’ün altına bile düşmüş olacaktır” diye konuştu.

‘EN TESİRLİ İLAÇLARI GERÇEK BİÇİMDE UYGULUYORUZ’

Doç. Dr. Savaşçı, Sağlık Bakanlığı tarafından Covid-19 tedavi rehberinden koronavirüs tedavisinde kullanılan hidroksiklorokin etken unsurlu ilacın çıkarılmasına ait, “Rehberden hidroksiklorokin kullanımı çıkarıldı; ancak biz esasen rehberde olsa bile alandaki datalara nazaran kimi ilaçları kullanmıyorduk. Biz en tesirli ilaçları yanlışsız halde, en düzgün biçimde uyguluyoruz. Biz bunu uzun müddettir kullanmıyorduk. Halkımız bize inansın, güvensin. Dünyadaki rehberler dahilinde ülkemizin genel rehberleri dahilinde faydalı ilaçları kullanmaya çalışıyoruz. Favipiravir de elimizdeki tek antiviral olarak kullandığımız ilaç. Bu da birçok ülkede kullanılıyor. Yan tesir olarak karaciğer enzimlerinde yükseklikler yaşanabiliyor; fakat bunların hepsi geri dönüşlü olarak yaşandı. Münasebetiyle halkımız hekimlerin, tabiplerin, bilim insanlarının dediklerinden şaşmasın, aşılarını yaptırsın” dedi.

HEDEF 5 BİNLERE DÜŞÜRMEK!

Türkiye’de tam kapanma başlamadan evvel günlük hadise sayısı 60 binlerdeydi. Tam kapanmanın tesiriyle bu sayı 10 binlere kadar düştü. Türkiye’nin şimdiki maksadı günlük hadise sayısı 5 binlere düşürmek. Pekala kademeli olağanlaşma başlamışken bu sayıyı görebilmemiz mümkün olacak mı? CNN TÜRK grubundan Fulya Öztürk ve Halil Kahraman bu mevzuyu mercek altına aldı.

‘BU SÜRPRİZ OLMAMALI’

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke hususla ilgili yaptığı açıklamda, ‘Sayılar biliyorsunuz yeni daha kademeli açılma periyoduna girdik. Ve tekrar hepimiz çok yeterli biliyoruz. bu virüsün kuluçka mühletini. Olayların şayet artacaksa bir ortaya gelmelerle lakin 10-15 gün sonra sayıların ne olacağını… Hasebiyle bu sayılarla ilgili net bir şey söylemek mümkün değil. Kademeli açılma ister istemez tabi ki hadise sayılarında tekrar de bir artışa yol açabilecektir. Bu sürpriz olmamalı’ sözlerine yer verdi.

‘AKILDAN ÇIKARTMAMAK LAZIM’

Açık havada da olsa virüsün yayılabileceğini belirterek ihtarlarda bulunan Büke, “Günümüzde şunu bile unutmamak lazım. Bu virüs bir formda bulaşma yolları artık biliniyor lakin açık havada bile rüzgarlı ortamda bile maskenizi, uzaklığınızı korumadığınız vakit bu yolla bile bulaşma mümkünlüğünü akıldan çıkartmamak lazım. Bizim hala daha açık ortamlarda bile ara, maske her türlü paklık tedbirlerine riayet etmemiz çok çok kıymetli.” dedi.

‘YOĞUN BAKIMDA AŞILI YOK’

Aşı konusunda da ihtar yapan Prof. Dr. Davet Büke sırası gelenin aşı olması gerektiğini söyledi. Büke, ‘Dünyada pandemi hala devam ediyor. Ve hala daha kâfi formda dünya nüfusunun kâfi sayıda nüfus aşılanmadı. Türkiye’de de bu türlü. Aşıların sahiden çok ağır ya da ağır bakıma yatmayı gerektirecek tabloları önleyebildiği hatta makul aşıların bilhassa yüzde 90 aktifliğe sahip olduğu bildirilen hem de ileri yaştaki kümelerin dahi bu türlü bir aktiflikten yararlanabildiği aşılar da bu tedbirlerin ya da bu aktifliğin çok daha fazla olduğu ve hastaneye yatışların daha az olduğu ve geçirseler bile çok çok çok hafif belirtilerle geçirdiklerini söyleyebiliriz’ açıklamasını yaptı.

ANKARA’DA DÜŞÜŞ

Başkent Ankara’da ise 24-30 haftasında her 100 bin bireyde görülen haftalık olay sayısı 361.52 kişi, haftalık olay ise 20 bin 474 olarak gerçekleşiyordu. 8-14 Mayıs haftasında her 100 bin bireyde görülen haftalık hadise sayısı 152.63’e, haftalık olay ise 8 bin 644’e düştü.

İzmir ise 24-30 Nisan tarihinde 9815 olan haftalık olay sayısını 4 bin 125’e, her 100 bin şahısta görülen olay sayısını 223.34’ten 93.86 bireye çekti. 17 günlük tam kapanma periyodunu kıyı bandında geçirmek isteyen vatandaşların akın ettiği Antalya’da ise 24-30 Nisan haftasında 5106 olan haftalık hadise sayısı, 8-14 Mayıs tarihleri ortasında 1571’e düştü.

Antalya, her 100 bin şahısta görülen haftalık olay sayısını da 200.37’den 61.65’e çekti. 24-30 haftasında her 100 bin bireyden 183.46’sında Kovid-19 görülen ve haftalık bin 836 hadiseye sahip Muğla’da ise 8-14 Mayıs haftasında olay sayısı 726’ya, 100 bin bireyde görülen olay sayısı ise 72.54’e geriledi.

Karadeniz’de ise 24-30 Nisan haftasında, Sinop’ta haftalık hadise sayısı 462, Samsun’da 3628, Ordu’da 2410, Giresun’da 1743, Trabzon’da 1930, Rize’de 1218 ve Artvin’de 329 olmuştu.

Tam kapanmanın akabinde açıklanan 8-14 Mayıs haftasını içeren bilgilere nazaran ise Sinop’ta haftalık hadise sayısı 210’a, Samsun’da 1296’ya, Ordu’da 1140’a, Giresun’da 605’e, Trabzon’da 1016’ya, Rize’de 576’ya geriledi.

BU 20 VİLAYETTE HADİSE SAYISI 1000’İN ÜZERİNDE?

İstanbul: 28 bin 572, Ankara: 8644, İzmir: 4125, Bursa: 3423, Kocaeli: 3085, Konya: 2742, Kayseri: 1809, Gaziantep: 1608, Antalya: 1571, Erzurum: 1478, Tekirdağ: 1436, Balıkesir: 1412, Eskişehir: 1300, Samsun: 1296, Ordu: 1140, Sakarya: 1136, Diyarbakır: 1138, Manisa: 1086, Şanlıurfa: 1044, Trabzon: 1016.

EN AZ İKİ AŞI MÜMKÜN OLACAK

Öte yandan Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Selma Metintaş, Türkiye’de devam eden yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısı geliştirme çalışmalarına ait, yılda bir yahut iki defa aşılamanın toplum için gerekeceğini, mutasyonlar da dikkate alındığında, yerli aşının çok daha değerli bir fonksiyon göreceğini söyledi.

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Halk Sıhhati Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metintaş, AA muhabirine, sağlık çalışanlarının Türkiye’de birinci hadisenin görüldüğü Mart 2020’den itibaren büyük fedakarlıklarla süreci yürüttüğünü belirtti.

Metintaş, sağlık topluluğunun vazife şehitleri de vererek hayatları kıymetine çaba ettiğini vurgulayarak, “Sağlık çalışanlarının nitekim son 50 yılın en kıymetli gayretlerinden birini verdiğini açıkça söyleyebiliriz. Bu gayret takdirin üstündedir.” dedi. 17 günlük “tam kapanma” sürecinin akabinde olay sayılarının azalacağını fakat bu durumun kalıcılığından emin olamadığını lisana getiren Metintaş aşılamanın sürdüğünü hatırlattı. Metintaş şöyle devam etti:

“Toplumun en az yüzde 50’sinin doğal ya da aşılanma ile immünize olduğunu kriter alırsak bu oran gerçekleşene kadar önlemlere titizlikle uymak gerekir. Aşılanma kesinlikle hızlandırılmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Önlemler tedricen gevşetilmelidir. Yani daha kalabalık hayat ve çalışma ortamlarının olağanlaşması daha ileriye bırakılmalıdır.”

Maske ve aralık kuralının kesinlikle devam ettirilmesi gerektiğini söz eden Metintaş toplu etkinliklerden katiyen kaçınılması gerektiğini bildirdi. Hasta yahut temaslı şahısların bunu saklamaması, çabucak bildirmesi gerektiğini vurgulayan Metintaş şöyle konuştu:

“Vaka sayısı azaldığında filyasyon çalışmaları daha kıymetli hale geliyor zira daha tesirli oluyor. Bu nedenle tam kapanma sonrası filyasyon çalışmaları daha bir güçlü hale getirilmelidir.”

Koronavirüse karşı iki doz aşının kâfi gelmeyeceğini öngördüklerini belirten Metintaş, “Muhtemelen birkaç yıl boyunca grip aşısı üzere lakin ondan çok daha yaygın olarak koronavirüs aşılaması devam ettirilecektir. Yani 2021 yılı sonbaharı ile yılda bir yahut iki kere koronavirüs aşılaması toplum için gerekecektir.

Bu durumda mutasyonlar da dikkate alındığında yerli aşı iddia edildiğinden çok daha değerli bir fonksiyon görecektir. Umarım 2021 sonbaharına yerli aşı yetişir.” değerlendirmesinde bulundu.

Metintaş, yerli aşı ve ilaç geliştirme çalıştırmalarına da değinerek, “Önümüzdeki sonbahara kadar Türkiye için en az iki çeşit aşının mümkün olacağını düşünüyorum ve umut ediyorum.” sözünü kullandı.

“Virüsün mutasyona uğramasıyla dünya genelinde pek çok varyant çıktı. Türkiye’ye has varyant teorik bakımdan mümkün, pratikte düşük bir ihtimal.” diyen Metintaş, zira varyant gelişimi için süratli bulaş, ilaçların sistemsiz kullanımı, yarım aşılama, eşlik eden öbür viral enfeksiyonların risk faktörleri olduğunu söyledi.

Bu risk faktörlerinin Türkiye için çok tesirli olmadığını düşündüğünü aktaran Prof. Dr. Metintaş, “Şimdiye kadar dünyada bitmemiş pandemi olmamıştır. Bu pandemi de bitecektir, kâfi ki biz daima birlikte çaba etme inancımızı kaybetmeyelim.” dedi.

ÖNLEMLER PAKETİ VURGUSU

Öte yandan Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Yeşim Taşova, AA muhabirine, koronavirüsle çabanın sürdüğünü ve herkesin kurallara tıpkı hassasiyetle uymasının değerli olduğunu belirtti. Tam kapanmanın akabinde geçilen kademeli normalleşmede rehavete kapılmadan uğraşa devam edilmesi gerektiğini aktaran Taşova, şöyle konuştu:

“Tam kapanma derken, insanların kalabalık ortamlarda bulunmasının engellenmesi amaçlanıyordu, bunun faydalı olduğunu düşünüyorum. En azından olay sayılarında azalma oldu, yanı sıra aşılama da devam ediyor. Gönül isterdi ki bu aşılanma süratimiz biraz daha süratli olsun, daima bahsettiğimiz yüzde 70-80 barajları vardı. Bu manada kapanma uygun, lakin aşılanmanın tıpkı süratle gitmesi lazım.

Pandemi ile olan çabalarda, tedbirler paketi biçiminde ilerlemek lazım. Bu paket içerisinde bir tedbir eksik olduğu vakit oburlarının de çok kıymetinin kalmadığını ya da daha doğrusu başkalarıyla yaptığımız uğraşların boşa gittiğini görebiliyoruz. O nedenle paket olarak uygulamak lazım. Tek kapanma, tek aşı üzere değil paket olarak birlikte devlet, sağlık sistemi ve vatandaş üçgeninin kesinlikle bir ortada hareket etmesi gerektiğini belirtmek istiyorum.”

Taşova, salgında 1,5 yılı geride bıraktıklarını, bu süreç içerisinde herkesin bahsin kıymetinin farkına vardığını, ufacık bir ihmalin nelere yol açtığının acı halde görüldüğünü anlattı. Taşova, tedbirlerin yanı sıra aşılanmanın da birebir süratle devam etmesi gerektiğini vurgulayarak, şöyle devam etti:

“Aşı; enfeksiyon olmasını, tekrar hastalığı almanızı engellemeyecek. Kaldı ki mutasyonlar oluyor, tıpkı grip virüsünde olduğu üzere lakin aşıda bu denli vakit tecrübelerimiz de birikti. Aşı olan bireylerde enfeksiyonun hafif geçtiğini gördük, enfeksiyon olmuyor değil, oluyor.

Dolayısıyla aşının pandemide kıymeti ortada. Tesirli tedavi bulmanız gerekiyor ki bu hala korona için kelam konusu değil. Aşı olan şahıslarda enfeksiyonun hafif geçtiğini gördük. Aşılanmanın değerini herkesin anlaması gerekiyor. Deneyimlerimizde de hastalığın daha hafif geçtiğini gördük. O yüzden hangi aşı olursa olsun herkesin aşılanması gerekliliğini bir kere daha vurgulamak gerekiyor.”

Salgının sürdüğüne ve rahat davranmak için şimdi erken olduğuna değinen Taşova, “Dünya Sağlık Örgütü ‘sonbaharda da bir kahır olabilir’ diye ihtarda bulundu. Küresel dünya deniliyor, herkes her yere hareket ediyor ve ‘yüzde 70-80 herkesin bağışık olması gerekiyor’ derken dünyayı kastediyoruz aslında, ülkeyi değil.

O nedenle bu ihtarların dikkate alınması gerekiyor. Hala aldığımız bilgi ve değiştirdiğimiz alışkanlıklar çerçevesinde dikkatli olmaya devam etmek gerekiyor. Rahat olmak için erken, çok erken hem de. Maske, uzaklık ve hijyen son derece kıymetli, onlardan ödün vermeyeceğiz.” tabirlerini kullandı.

‘ZATEN EN KORKTUĞUMUZ ŞEY DE BU’

Taşova, virüsle ilgili yeni mutasyonların ortaya çıktığını, şu an Türkiye’de yaygın olarak görülenin İngiltere varyantı olduğunu lisana getirdi. Bu varyantın, hastalığın ağır geçirilmesine neden olan rastgele bir delili bulunmadığına dikkati çeken Taşova, “Bu vakte kadar biriktirdiğimiz datalarda, daha çok bize 50 yaş altı aşı olmayanlar gelmeye başladı. Aşı olup da tekrar enfeksiyon olanlar var fakat hakikaten değerli bir kısmı hafif geçiriyor.

O yüzden 50 yaş altının enfeksiyon olması, aşının bir an evvel daha süratli ve geniş kümelere yapılması gerekliliğini gösteriyor.” dedi. Mutasyonlu virüsle ilgili bilgi veren Taşova, şunları kaydetti: “Mutasyonlar çok var, bunların hepsi bir ortaya gelip bir paket oluşturdukları vakit bir varyant ortaya çıkıyor. Dünyada gördük, İngiltere’den başlayıp artık Hindistan’a kadar Kaliforniya varyantlarına gidenler var.

Şimdiye kadar Güney Afrika ve Brezilya dışında hepsinin aşı aktifliği güzeldi, ta ki Hindistan’a kadar. Hindistan varyantı, çok daha süratli yayılıyor ve aşının etkinliğinde de azalmaya yol açıyor. Aslında en korktuğumuz şey de bu. O nedenle aşı olacak ancak aşıyla birlikte maske, aralık, hijyene kesinlikle dikkat edeceğiz.

Aşıyla yapılmak istenen en değerli şey maske, aralık ve hijyenle ortalıkta dolaşan virüsü azaltmak. Ne kadar çok ortalıkta virüs dolaşırsa mutasyonlar ve bunların oluşturduğu varyantların çeşidini daima göreceğiz.” diye konuştu. Taşova, virüsün yeni varyantlarla çok daha süratli bulaştığını, çok uzun mühlet teneffüs sisteminde kaldığını kelamlarına ekledi.