Seray Şahinler – Türk öykücülüğünde sessizce çağ açan müelliflerden biridir Memduh Şevket Esendal… Çehov usulü hikâyeciliğin edebiyatımızdaki öncülerinden kabul edilir. İnsan ruhunu, çıkmazını, zevklerini, riyasını, hırslarını, optimistliğini en ‘öz’den anlatan yazarlardandır. Bunu en doğal hâliyle, hesapsız yapar. Lisanı nahif, edebî çıtası o kadar yüksektir ki… Muharririn duruşu lisanına de yansır.
Esendal’ı ve yapıtlarını daha uygun tanımak için 2022 Esendal yılı olacak. Geçtiğimiz haftalarda muharririn vefatının üzerinden 70 yıl geçtiği için yapıtlarının telifsiz yayımlayanacağını, “Ayaşlı ile Kiracıları” başta olmak üzere külliyatını keşfetme bahtına sahip olacağımızı duyurmuştuk. Birinci adım Yapı Kredi, Can Yayınları, Bağlantı, Kırmızı Kedi ve Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları’ndan geldi. Yayınevleri titiz bir çalışmayla Esendal yapıtlarını yayımlamaya başladı. Öncelik elbette müellifin başyapıtı kabul edilen “Ayaşlı ile Kiracıları”nda… Esendal’ın Vakit gazetesinde tefrika edildikten sonra 1934’te kitap olarak yayımlanan romanı bir apartman dairesinden hayat panoraması çıkardığı, bir kentten bir ülke izleği sunduğu eşsiz bir eser. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Yapıtı ortasında da yer aldığı için bugün çok daha âlâ tanınıyor, okunuyor. Ancak hikayeleri de romanları kadar değerli.
Telgraf muharrir gibi
Esendal külliyatındaki en kapsamlı çalışma şimdilik Yapı Kredi Yayınları’na ilişkin. Murat Yalçın editörlüğünde müellifin “Ayaşlı ile Kiracıları”, “Otlakçı”, “Vassaf Bey”, “Miras”, “Mendil Altında”, “Seni Kahve Paklar” isimli kitapları birebir anda yayımlandı. Esendal’ı bütünüyle tanımak ve onun edebiyattaki yerini daha düzgün kavrayabilmek ismine bu kitapların bir aradalığı değerli. YKY bu istikametiyle bütünlüklü bir Esendal portresi sunuyor. Ocak başında “Ayaşlı ile Kiracıları” ve “Otlakçı”yı yayımlayan Can Yayınları ise şubat itibarıyla yazarın hikayelerini bir ortaya getiren “Temiz Sevgiler” ve birinci olarak 1946 yılında yayımlanan hikaye kitabı “Mendil Altında”yı okurla buluşturdu. İrtibat Yayınları ise “Ayaşlı ile Kiracıları” ile “Otlakçı”yı programına alan yayınevlerinden. Kitaplar Behçet Çelik tarafından yayıma hazırlandı. Kırmızı Kedi’de “Ayaşlı ile Kiracıları”, “Otlakçı” ve “Vassaf Bey”i görüyoruz. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları da üç yapıtla Esendal külliyatına katkı sunuyor.
Fethi Naci’nin “Ayaşlı ile Kiracıları” hakkında yayımladığı bir yazıdaki “Esendal’ın 1934 yılında, böylesine pak bir Türkçe ile roman yazması bir muvaffakiyet sayılmalı. Kelamı hiç uzatmıyor. Telgraf müellif üzere yazıyor romanını. Kısa tümceleri sık sık kullanıyor ve bunda çok başarılı. Anlattığı bireylere çok taraflı bakmaya çalışıyor. Bilhassa Ayaşlı’yı anlatırken başarılı; güzel yanlarını da berbat yanlarını da ustalıkla belirtiyor. Kimi insanların düşünme biçimini yalnızca konuşmalarla çok güzel veriyor” kelamları onun edebî anlayışı hakkında ipuçları veriyor. Esendal’ı daha çok okumak ve konuşmak gerekiyor. Muharririn günümüz edebiyatında hak ettiği ilgiyi bu yıl görmesi dileğiyle…
Kaynak: Milliyet